چگونه قهوه به یکی از پرمصرف‌ترین نوشیدنی‌های جهان تبدیل شد؟
قهوه دومین کالای پرتجارت دنیا پس از نفت است. این محصول استراتژیک که روزانه میلیون‌ها فنجان از آن در سراسر جهان نوشیده می‌شود، مسیری طولانی را از دشت‌های اتیوپی تا فنجان‌های امروزی طی کرده است. داستان شگفت‌انگیز این دانه‌های جادویی، روایتگر تاریخ، فرهنگ و اقتصاد جهانی است.
تاریخچه کشف و گسترش مصرف قهوه
ریشه کشف قهوه به قرن هشتم میلادی در منطقه چسک اتیوپی بازمی‌گردد. طبق روایات، شبانی به نام ابوکالدی متوجه شد که بزهایش پس از خوردن میوه‌های سبز و قرمز رنگی بسیار سرحال و پرانرژی می‌شوند. از این رو، تصمیم گرفت خودش نیز این دانه‌ها را امتحان کند و شادابی و انرژی زیادی را تجربه کرد.
راهبه‌های محلی پس از شنیدن این قضیه از جوشانده این دانه‌ها استفاده کردند تا در مراسم‌های شبانه خود هوشیار بمانند. به مرور زمان، استفاده از قهوه به دیگر مناطق آفریقا و پس از آن به خاورمیانه و اروپا گسترش پیدا کرد. با کاشت قهوه توسط پرتغالی‌ها در برزیل و اسپانیایی‌ها در کشورهای آمریکای لاتین، این مناطق به منبع اصلی صادرات قهوه سبز در جهان تبدیل شدند. در قرن 18 میلادی با ورود قهوه به کشورهای اروپایی و آمریکایی، مصرف آن در این مناطق نیز افزایش یافت.
تبدیل شدن قهوه به نوشیدنی محبوب در ایران و جهان
قهوه پس از چای، دومین نوشیدنی پرمصرف در دنیا محسوب می‌شود. بالاترین سرانه مصرف قهوه در جهان متعلق به کشورهای اسکاندیناوی با میزان بیش از 11 کیلوگرم به ازای هر نفر در سال است. در ایران نیز سرانه مصرف قهوه حدود 700 گرم به ازای هر نفر در روز برآورد شده است.
الگوی مصرف نوشیدنی‌ها در سراسر جهان در حال تغییر است. در کشورهای آسیایی مانند چین، ژاپن و کره جنوبی، نسبت مصرف قهوه به چای از 1 به 5 به 4 به 1 تغییر کرده است. این تغییر ذائقه در ایران نیز مشهود است و به ویژه در میان نسل زد یا جوان، قهوه جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است.
روند گسترش مصرف قهوه با گسترش کافه‌ها و قهوه‌خانه‌های مدرن تقویت شده است. مسابقات باریستایی و رویدادهای مرتبط با قهوه، که عمدتاً شرکت‌کنندگان زیر 25 سال دارند، نشان‌دهنده علاقه روزافزون نسل جدید به فرهنگ قهوه است. این تغییر فرهنگی فراتر از یک تغییر ذائقه ساده است و به نوعی نشان‌دهنده تحول در سبک زندگی و ترجیحات اجتماعی است.
شرکت پرتو پدیده، از پیشروان صنعت قهوه در ایران، با استفاده از جدیدترین تجهیزات روز دنیا و استفاده از دانه‌های باکیفیت، نقش مهمی در ترویج فرهنگ و گسترش مصرف قهوه با کیفیت در ایران ایفا کرده است. فرهنگ نوشیدن قهوه به‌خصوص در میان نسل جوان ایران بسیار رواج پیدا کرده و بر اساس پیش‌بینی‌ها، انتظار می‌رود واردات دانه سبز قهوه در ایران امسال به حدود 55 هزار تن برسد که نشان‌دهنده رشد 7 تا 8 درصدی نسبت به سال گذشته است.
عوامل موثر بر کیفیت و عطر و طعم قهوه
کشت قهوه در منطقه خاصی از کره زمین امکان‌پذیر است. این منطقه که به “کمربند قهوه” معروف شده، بین دو مدار رأس‌السرطان و رأس‌الجدی قرار دارد. شرایط اقلیمی این منطقه با دمای بین 16 تا 30 درجه سانتیگراد و ارتفاع مناسب از سطح دریا، محیط ایده‌آلی برای رشد درخت قهوه است.
عوامل بسیاری در کیفیت، عطر و طعم قهوه تاثیرگذار هستند که شرایط اقلیمی و آب‌وهوایی از مهم‌ترین فاکتورهای تعیین‌کننده می‌باشند.قهوه‌های روبوستا در ارتفاعات 600 تا 1000 متری و قهوه‌های عربیکا در ارتفاعات 1000 تا 2400 متری کشت می‌شوند. نوع خاک، میزان بارندگی، تغییرات جوی و حتی پدیده‌هایی مثل فوران آتشفشان نیز بر ویژگی‌های قهوه اثرگذار هستند. عوامل دیگر نظیر فرآیند برداشت و روش پردازش دانه قهوه نیز در کیفیت نهایی محصول نقش مهمی ایفا می‌کنند.
قهوه، صنعتی پرسود و تأثیرگذار
باتوجه به گسترش مصرف قهوه، قهوه در حال حاضر دومین صنعت بزرگ دنیا پس از صنعت نفت است. صنایع وابسته و فراورده‌های متنوع قهوه مثل قهوه فوری، کیک، بستنی و نوشیدنی‌های قهوه، جایگاه ویژه‌ای در اقتصاد جهانی دارند. شرکت‌های بزرگی نظیر نستله و استارباکس از غول‌های صنعت قهوه در جهان محسوب می‌شوند.
پیش‌بینی می‌شود در سال جاری، شرکت پرتو پدیده به‌عنوان یکی از برندهای مطرح در صنعت قهوه ایران، سهم قابل توجهی را در بازار به خود اختصاص دهد. درآمد شرکت نستله از بازار ایران در سال 85 بالغ بر 3 میلیارد دلار برآورد شده است که نشان‌دهنده پتانسیل بالای این صنعت در ایران می‌باشد.
جمع‌بندی
قهوه از زمان کشف تا به امروز، مسیر پرفراز و نشیبی را طی کرده و با توجه به تغییر سبک زندگی و ذائقه مصرف‌کنندگان، به یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های جهان تبدیل شده است. عوامل متعددی بر کیفیت و طعم قهوه تاثیر دارند که رعایت استانداردها و استفاده از تکنولوژی‌های روز در کنار تجربه و تخصص، می‌تواند بهترین کیفیت را برای مصرف‌کنندگان به ارمغان بیاورد.
در این میان، شرکت‌های پیشرو در صنعت قهوه نظیر پرتو پدیده، نقش بسزایی در تامین محصولات باکیفیت ، گسترش مصرف قهوه و ترویج فرهنگ مصرف صحیح قهوه ایفا می‌کنند.